1 .1 Էկոնոմետրիկայի կառուցվածքը

Ի տարբերություն մաթեմատիկական վիճակագրության, կիրառական վիճակագրությունը գիտելիքների այլ բնագավառ է: Մաթեմատիկական վիճակագրության դասընթացը, հիմնականում, բաղկացած է թեորեմների ապացուցումներից:
Իսկ կիրառական վիճակագրության և էկոնոմետրիկայի դասընթացներում հիմնականը տվյալների վերլուծության մեթոդաբանությունն է, հաշվարկների ալգորիթմը, և, թեորեմները մեջբերվում են միայն այդ ալգորիթմների հիմնավորման համար: Մաթեմատիկական վիճակագրությունը կիրառական վիճակագրության հիմքն է:

Կիրառական վիճակագրությունը մեթոդական առարկա է: Գիտելիքների և ժողովրդական տնտեսության կոնկրետ բնագավառների նկատմամբ կիրառելու դեպքում կիրառական վիճակագրությունից կճյուղավորվեն գիտագործնական առանձին ուղղություններ` “վիճակագրությունը արդյունաբերությունում”,  “վիճակագրությունը բժշկությունում” և այլն: Այս տեսակետից էլ, էկոնոմետրիկան “տնտեսությունում վիճակագրական մեթոդներն” են: Ներկայում ակնհայտ է մաթեմատիկական և կիրառական վիճակագրությունների հստակ արտահայտված տարանջատումը: Մաթեմատիկական վիճակագրությունը ելնում է մաթեմատիկական խնդիրների` 1930-50թ.թ. ձևավորված առաջադրումներից, որոնց ծագումը կապված է վիճակագրական տվյալների վերլուծության հետ: Ներկայում, մաթեմատիկական վիճակագրության հետազոտությունները նվիրված են այդ խնդիրների ընդհանրացմանն ու հետագա մաթեմատիկական ուսումնասիրմանը: Նոր մաթեմատիկական արդյունքների (թեորեմների) հոսքը չի թուլանում, սակայն վիճակագրական տվյալների մշակման վերաբերյալ նոր գործնական առաջարկություններ ի հայտ չեն գալիս: Կարելի է ասել, որ մաթեմատիկական վիճակագրությունը, որպես գիտական ուղղություն, ներփակվել է իր մեջ: 1960-ականներից օգտագործվող “կիրառական վիճակագրություն” տերմինը առաջ է եկել որպես արձագանք վերը նշված միտմանը: Կիրառական վիճակագրությունը նպատակաուղղված է իրական խնդիրների լուծմանը: Այդ պատճառով էլ նրանում առաջ են գալիս վիճակագրական տվյալների վերլուծության մաթեմատիկական խնդիրների նոր առաջադրումներ, զարգանում և հիմնավորվում են նոր մեթոդներ: Հիմնավորումը, հաճախ ուղեկցվում է մաթեմատիկական մեթոդներով, այսինքն, թեորեմների ապացուցման ճանապարհով: Մեծ դեր է խաղում մեթոդաբանական բաղկացուցիչը` ինչպես դնել խնդիրը, հետագա մաթեմատիկական ուսումնասիրմամբ պայմանավորված ինչ ենթադրություններ ընդունել: Մեծ է ժամանակակից տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, մասնավորապես, համակարգչային փորձարարության, դերը:

Մաթեմատիկական և կիրառական վիճակագրությունների քննարկվող հարաբերակցությունը, ի դեպ, բացառություն չէ: Որպես կանոն, մաթեմատիական առարկաներն իրենց զարգացման ընթացքում անցնում են մի շարք փուլեր: Մի ինչ որ կիրառական ոլորտում սկզբում անհրաժեշտություն է առաջ գալիս օգտագործել մաթեմատիկական մեթոդներ և կուտակվում են համապատասխան փորձնական գործելաձևեր (երկրաչափությունում` “Երկրի չափում”-ն է հին Եգիպտոսում): Այնուհետև առաջ է գալիս մաթեմատիկայի առարկան իր աքսիոմատիկայով (երկրաչափության դեպքում` Էվկլիպիդեսի ժամանակները): Այնուհետև ընթանում է ներմաթեմատիկական զարգացումը և դրա դասավանդումը (համարվում է, որ տարրական երկրաչափության արդյունքների մեծամասնությունը ստացել են 19-րդ դարի վարժարանների ուսուցիչները): Ընդ որում, ելակետային կիրառական ոլորտի հարցադրումներին դադարում են ուշադրություն դարձնել, և այն ծնում է գիտական  նոր առարկաներ (այժմ “երկրի չափմամբ” զբաղվում է ոչ թե երկրաչափությունը, այլ գեոդեզիան և քարտեզագրությունը): Այնուհետև, ելակետային առարկայի նկատմամբ հետաքրքրությունը մարում է, սակայն դասավանդումն ըստ ավանդության շարունակվում է (տարրական երկրաչափությունը մինչև այժմ ուսումնասիրվում է դպրոցներում, չնայած որ դժվար է հասկանալ, թե կիրառական ինչ խնդիրներում կարող է պետք գալ, օրինակ, այն թեորեմը, որ եռանկյան բարձրությունները հատվում են մի կետում): Հաջորդ փուլը առարկայի վերջնական դուրսմղումն է պատմության գիրկը (տարրական երկրաչափության դասաժամերը դպրոցներում ներկայումս աստիճանաբար կրճատվում են, մասնավորապես, դրան քիչ ուշադրություն են դարձնում բուհերի ընդունելության քննությունների ժամանակ): Իրենց կյանքի ճանապարհը վերջացրած ինտելեկտուալ առարկաներին անդրադառնում է միայն միջնադարյան սխոլաստիկան: Ինչպես նշում է Մ. Վ. Լոմոնոսովի  անվան ՄՊՀ-ի պրոֆեսոր Վ. Ն. Տուտուբալինը, հավանականությունների տեսությունը և մաթեմատիկական վիճակագրությունը ընթանում են դրա ճանապարհով` տարրական երկրաչափության ետևից:

Ամփոփենք: Թեկուզ և, վիճակագրական տվյալները հավաքվում և վերլուծվում են անհիշելի ժամանակներից, (տես Թվերի Գիրքը Հին Կտակարանում), ժամանակակից մաթեմատիկական վիճակագրությունը որպես գիտություն, մասնագետների ընդհանուր կարծիքով, ստեղծվել է համեմատար ոչ վաղ անցյալում` 20-րդ դարի առաջին կեսին: Հենց այդ ժամանակ են մշակվել հիմնական գաղափարները և ստացվել առաջին արդյունքները, որոնք այժմ շարադրված են մաթեմատիկական վիճակագրության ուսումնական դասընթացներում: Դրանից հետո մաթեմատիկական վիճակագրության մասնագետներն սկսեցին զբաղվել ներմաթեմատիկական հիմնախնդիրներով, իսկ վիճակագրական տվյալների գործնական վերլուծության հիմնախնդիրների սպասարկման համար սկսվեց ձևավորվել նոր առարկա` կիրառական վիճակագրությունը:

Ներկայում, տվյալների վիճակագրական մշակումն իրականացվում է, որպես կանոն, համապատասխան ծրագրային միջոցների օգնությամբ: Խզումը մաթեմատիկական և կիրառական վիճակագրությունների միջև բացահայտվում է, մասնավորապես, նրանում, որ ծրագրերի վիճակագրական փաթեթներում ներառնված մեթոդների մեծամասնությունը (օրինակ, բազմավաստակ Statgraphigs–ը և SPSS-ը, կամ Statistika-ն) նույնիսկ չի հիշատակվում մաթեմատիկական վիճակագրության դասընթացներում: Արդյունքում, մաթեմատիկական վիճակագրության մասնագետը իրական տվյալների մշակման ժամանակ հաճախ հայտնվում է անօգնական վիճակում, իսկ ծրագրերի փաթեթները կիրառում (ավելի վատ, երբ մշակում) են անձինք, որոնք չունեն համապատասխան տեսական պատրաստություն: Բնական է, որ նրանք թույլ են տալիս տարաբնույթ սխալներ, ընդ որում այնպիսի պատասխանատու փաստաթղթերում, ինչպիսիք են վիճակագրական մեթոդների Պետական Ստանդարտները: